Amerikalı yargıç

“Siz mahkemeye geldiğinizde karşınızda tarafsız, katı bir şekilde tarafsız; dürüst, vicdanen dürüst bir hâkim görmek istersiniz. Politikayı bir kenara bırakmış bir hâkim!”


*****

Bu yazı Hürriyet Gazetesi’nin 24 Mart 2017 târihli nüshasından alınmıştır.

Taha AKYOL

İZLERKEN heyecanlandım, kuvvetler ayrılığı ilkesinin en önemli prensip olduğunu bir kere daha bütün benliğimle idrak ettim.

Amerikan Yüksek Mahkemesi’ne Başkan Trump’ın aday gösterdiği Yargıç Neil Gorsuch’tan bahsediyorum.

Amerikan sisteminde başkanın son derece doğal olan atamaları bile Senato’nun denetimine tabidir. Yargıç Gorsuch da Senato’nun ilgili komitesinde sorgulanıyordu.

TV’ler canlı yayınlıyordu; aleniyet, şeffaflık, kamuoyu denetimi…

Katolik bir muhafazakâr olan Neil Gorsuch önde gelen üniversitelerde hukuk masteri ve doktorası yapmış. “Hukuk doktrini” denilen ilmi ya da teorik alanda da söz sahibi bir hukukçu. Savunduğu, kitabını yazdığı hukuki doktrinlerle çelişen bir karara yarın imza atarsa eleştirilir.

HUKUK HERKESTEN ÜSTÜN

Senatörler Gorsuch’un özel hayatında bir leke bulamadıkları için hukuki görüşlerini sordular.

Seni aday gösteren Başkan’dan bir telkin gelse ne yaparsın?

Cevap: “Hukuk, Başkan dahil herkesten üstündür!”

Başkan’ın yargıçları aşağılayan tweet’lerini nasıl buluyorsunuz?

Cevap: “Cesaret kırıcı ve moral bozucu!”

Türkiye’de biz bir referanduma gidiyoruz, en az duyduğumuz kavram “kuvvetler ayrılığı” ilkesi değil mi? Fakat senatörlerin önemle sordukları sorulardan biri bu.

Gorsuch’un cevabı: “Anayasamızın dehası, en önemli özelliği kuvvetler ayrılığıdır! Kurucu atalarımızdan Madison, tüm anayasada hürriyetlerimizi garantileyen en önemli cihazın kuvvetler ayrılığı olduğunu düşünmüştü… Eğer erkler birbirine karışırsa, kurucu atalarımız tam bir tiranlığın (istibdat) oluşmasından endişe etmişlerdi…”

Derinliği görüyor musunuz?

Güç “Kimde?” diye bakmıyor, “Nasıl?” dengelenip denetleneceğine bakıyor.

Gorsuch senatörlere iyi bir yargıcın kötü bir yasa koyucu, ama iyi bir senatörün de kötü bir yargıç olacağını; o yüzden birbirlerinin işlerine karışmamaları gerektiğini anlattı.

DENETİM VE DENGE

Gorsuch’un şu sözlerinin altını çiziyorum:

“Siz mahkemeye geldiğinizde karşınızda tarafsız, katı bir şekilde tarafsız; dürüst, vicdanen dürüst bir hâkim görmek istersiniz. Politikayı bir kenara bırakmış bir hâkim!”

Bu evrensel bir yargıç tanımıdır. Cevdet Paşa’nın Mecelle’de tanımladığı hâkimin de özellikleri böyle değil mi?

Daha önemli olan şu: Kuvvetler ayrılığı ilkesi böyle kaliteli yargıçları yükseltiyor. Yükselmenin yolu göze girmek değil, iyi hukukçu olmak.

Trump’ın başkanlık kararnamelerini hangi erk durduruyor? Yargı!

Trump bu kalitede yargıçlar atamak zorunda çünkü “Atadım oldu” diyemez, böyle Senato’nun onayından geçmesi yazım.

Bizde 16 Nisan’da referanduma sunulan metinde başkanın hiçbir ataması “Gazi Meclis”in denetiminden geçmiyor.

İLLE DE KUVVETLER AYRILIĞI

Başkan eğer partizan bir hukukçuyu, bir siyasi yakınını yargıç olarak atarsa Senato’da en azından muhalefet itiraz eder; adamı didik didik incelerler; TV’ler yayınlar. Geri çekilmek zorunda kalır.

1987’de Reagan siyasallaşmış bir hukukçuyu, 2005’te Bush danışmanını Yüksek Mahkeme’ye aday gösterdiğinde kendi partilerinden senatörler bile itiraz etmiş, o isimler çekilip kaliteli isimler atanmıştı.

Doç. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz’un akademik makalesinde okudum. 1789’dan bugüne başkanların atadığı bakanlardan sadece yüzde 2’si Senato’dan dönmüş; kiminle çalışacağına karar versin diye olsa gerek.

Ama başkanların aday gösterdiği yargıçların yüzde 25’i Senato’dan dönmüş!….

YAZININ DEVÂMINI OKUMAK İÇİN LÜTFEN TIKLAYINIZ…

———————————————-

http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/taha-akyol/amerikali-yargic-40405182

 

Yazar
Kırmızılar

Bu websitesinde farkı kaynaklardan derlenen içerikler yayınlanmakta olup tüm hakları sahiplerinindir. Sitedeki içerikler atıf gösterilerek kaynak olarak kullanlabilir. Yazıların yasal sorumluluğu yazara aittir. Tüm Hakları Saklıdır. Kırmızlar® 2010 - 2024

medyagen