5 Haziran 2023

“Türk” sözünün ilk şeklinin iki heceli olduğu sanılıyor. Bu iki heceli söyleniş ve yazılışın da “Törük” veyâ “Türük” hâllerinde iki farklı kalıbı var. Bunlardan birincisi, “töreye bağlı, töreli” gibi mânâlarla milletimizin bâriz bir vasfına işâretler yolluyor. Türk milleti, “töre” adını verdiği bir sözlü ahlâk sisteminin mîmârıdır. Batı dillerindeki “prens” kelimesinin Türkçedeki karşılığına da “töre” denmesi, hân, hâkân ve bey oğullarının, töreyi bizzat temsîl etmelerindendir. Töreli olmak, Türk’e pek yakışmıştır. Soyumuzun iki heceli söylenişlerinden ikincisi ise, “çoğalan, artan” tarzındaki mânâyı karşılamaktadır. Başta, meşhûr Ergenekon Destânı olmak üzere, daha nice söz yekûnu, Türk milletinin hızlı nüfûs artışını, ve dar yerlere sığamadığını ifâde eder. Bu yüzden, Türk’e bu çoğalma hasleti de pek yaraşır. Dolayısıyla, Türk adının iki heceli ilk görünüşleri, aslâ iğreti durmuyorlar. Türk kelimesinin, bütün Dünyâ dillerinde umûmî kabûl gören mânâları, ekseriyetle “güzel, kahramân, güçlü, kuvvetli, kavî, özüne bağlı, âlîcenâb, merhametli, müşfik” gibi, hepsi de müsbet ve göğüs kabartıcı sözler ve sıfatlardır.

İslâm dînine dâhil olan Türkler, sür’atle batı istikaametine yürüyünce, İran ve Arap coğrafyalarında bu fâtih millet için yeni adlar yakıştırıldı. Karahânlı ve Selçuklu başbûğluğunda Müslüman hüviyetine bürünen Karluk ve Oğuz kitleleri, yeni girdikleri dinlerini öyle benimsediler, onun uğruna öyle büyük fedâkârlıklara katlandılar ki, daha önce emsâli görülmemiş idi. Araplar, bu yeni dindaşlarının adı ile “îmân” fiilini birleştirdiler ve Müslüman Türklere “Türk+îmân: Türkîmân” dediler. İran ahâlisi ise, evvelden medhini duydukları ve hep güzel vasıflarıyla andıkları Türkleri yanlarında görünce, bu gelenlerin Türk gibi olduğunu ifâde ettiler. Türk’e Türk gibi denmeyeceği ortadadır. Lâkin, meziyette ve ahlâk fiillerinde numûne olarak gördükleri bu yeni dindaşlarının Türk olduğunu bir ân unutan İranlılar, onlara “Türk+mânend: Türkmânend”, yâni “Türk gibi” dediler. Arap dilindeki “Türkîmân” ile Farsçadaki “Türkmânend”, kısa vakitte “Türkmen” asâletine kavuştu.

Türkçede “-men, -man”, pekiştirme mânâsı olan bir ektir. Sonuna geldiği kelimelerin mânâlarını yukarıya çeker. “Kocaman, küçümen, karaman” örneklerindeki “daha büyük ve iri, daha küçük, daha kara” tarzındaki mânâ arttırıcı vazîfeyi, bu “-men, -man” ekleri sağlar. Aynı şekilde “Türkmen” söyleyişinde de, “daha Türk, öz Türk, çok Türk” gibi mânâ zenginliklerine ulaşılır. Dolayısıyla “Türkmen”, Türk’ün dışında bir vâdîde değildir.  Türklük Âlemi’nin mümtaz mensuplarından Türkmenistan Devleti, adında taşıdığı bu sıcacık “Türkmen” sözü ile bizi Kök Türk atalarımızın Orhun ve Selenge ırmakları arasına kondurdukları Ötüken Yış’a götürmekte, hem içimizi, hem de dışımızı Ötüken serinliğine taşımaktadır.

Sultan Alp Arslan’ın Malazgird’de, Sultan İkinci Kılıç Arslan’ın Miryokefalon’da, Sultan Murâd-ı Hudâvendigâr’ın Kosova’da, Sultan Yıldırım Bâyezîd’in Niğbolu’da, Sultan İkinci Murâd’ın Varna ve Kosova’da, Fâtih Sultan Mehmed’in İstanbul surları önünde ve Marmara sularında, Yavuz Sultan Selîm’in Çaldıran, Mercidâbık ve Rîdâniyye’de, Kaanûnî Sultan Süleymân’ın Mohaç’da, kuryuklarını bağlayıp eyerlerine oturdukları ve  cenk meydânına sürdükleri atlarına, her yer ve zamânda “Türkmen atı” denmesi, Türk’ün Türkmen bilinişindendir. Ne mutlu Türk’üm, Türkmen’em diyene!..

 

Yazar Hakkında:

Turgut GÜLER

Turgut GÜLER

1951 yılında Afyonkarahisâr’ın Sultandağı ilçe­sine bağlı Dort (bugünkü Doğancık) köyünde doğdu. Âilesi, 1959 Ocağında Aydın’ın Horsunlu kasabasına yerleşti. İlkokulu orada, Ortaokulu Kuyucak’da okudu. İki hafta kadar Nazilli Li­sesi’ne devâm ettikten sonra, Nazilli Öğretmen Okulu’na girdi. Bu okulun ikinci sınıfını bitirdiği 1968 yılında, İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Hazırlık Lisesi’ne kaydoldu. 1969-1973 yılları arasında, Yüksek Öğretmen Okulu hesâbına, İstanbul Üniversite­si Edebiyât Fakültesi Târîh Bölümü’nde tahsîl gördü.

İstanbul Çapa’daki Yüksek Öğretmen Okulu’nun Kompozis­yon ve Diksiyon Hocası olan Ahmet Kabaklı’nın başkanlığında kurulan Türkiye Edebiyât Cemiyeti’nde, bilâhare bu cemiyetin yayınladığı Türk Edebiyâtı Dergisi’nde vazîfe aldı. Bir tarafdan üniversite tahsîline devâm etti, bir yandan da bahsi geçen der­ginin “mutfak” tâbir edilen hazırlık işlerinde çalıştı. Metin Nuri Samancı’dan sonra da ikinci yazı işleri müdürü oldu (Mart 1973, 15. Sayı). Bu dergide yazı ve şiirleri yayımlandı.

1973 Haziranında üniversiteyi bitirdiğinde, Malatya Mustafa Kemâl Kız Öğretmen Lisesi târîh öğretmenliğine tâyin edildi. Ah­met Kabaklı’nın arzûsu ile bu görevine başlamadı ve İstanbul’da kaldı, Türk Edebiyâtı Dergisi’ndeki mesâîyi sürdürdü. 1975 yı­lında hem Edebiyât Cemiyeti (Bakanlar Kurulu karârıyla Türkiye kelimesi kaldırılmıştı), hem de Türk Edebiyâtı Dergisi, maddî sı­kıntılar yaşadı, dergi yayınına ara verdi. Bunun üzeri­ne, resmî vazîfe isteği ile Millî Eğitim Bakanlığı’na mürâcaat etti.

Van Alparslan Öğretmen Lisesi’nde başlayan târîh öğretmen­liği, Mardin, Kütahya ve Aydın’ın muhtelif okullarında devâm etti. 1984 yılında açılan Aydın Anadolu Lisesi’nin müdürlüğüne getirildi. 1992’de, okulun yeni binâsıyla berâber adı da değişti ve Adnan Menderes Anadolu Lisesi oldu. Bu vazîfede iken, 1999 Ağustosunda emekliye ayrıldı. 2000-2012 yılları arasında, İstan­bul’da, Altan Deliorman’a âit Bayrak Basım-Yayım-Tanıtım’da, yazı ve yayın çalışmalarına katıldı. Yine Altan Deliorman’ın çıkardığı Orkun Dergisi’nde, kendi adı ve müsteâr isimlerle (Yahyâ Bâlî, Husrev Budin, Ertuğrul Söğütlü) yazılar yazdı. İki kızı var.

Yayımlanmış Eserleri: Orhun’dan Tuna’ya Uluğ Türkler, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2014; Takı Taluy Takı Müren (Daha Deniz Daha Irmak), Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2014; Cihângîr Tûğlar-Selîmnâme, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2014; Ejderlerin Beklediği Hazîne, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2015, Şehsüvâr-ı Cihângîr-Fâtihnâme, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2015.

 

Yazarın diğer makalelerinden: