Bir Hocadan Talebesine Nasihatler
(Prof. Dr. Mehmet Kaplan’dan Prof. Dr. Orhan Okay Nezdinde Tüm İdealist Gençlere)
“Kültürlü bir insan için en iyi dinlenme usulü mevzu değiştirmektir. Aynı meşgale dimağı yorar. Edebî eser dimağı, ruhu daima diri canlı tuttuğu için askerlik bakımından faydalı olur”.
“Kültürlü bir insan kendi temayüllerine uygun eserler içinde olgunlaşır”. “Şahsiyet teşekkülünde büyük eserleri tekrar tekrar okumanın büyük hisseleri vardır”.
“Her şey zıddı ile tanınır. Taassup tek kitaptan ve tek fikirden doğar. Müsamaha, ancak zıtları kavrayan, hatta zıtlara var olma imkânını bağışlayan bir ruhta vücut bulur”.
“Hadiselere başkalarının gözü ile bakabildiğimiz zaman müsamaha mertebesine ulaşmış oluruz: Her biriyle gör… Her insan, büyük ve zengin hakikate açılan bir penceredir. Her görüş, külli hakikatten bir parçadır”.
“Felsefi bakımından bedbin olmak temelsiz bir fikirdir. Hayat durmadan değişir, bir. Bir de hayatı, hayatımızı değiştirmek büyük nispette elimizdedir. Gelecek hakkında hiçbir faraziyede günlük vazifesini yapmak, işte ilerlemenin yolu budur”.
“Benim kanaatim Türkiye’nin esas meselesi rejim meselesi değil, ilmî zihniyet ve ilmî çalışma meselesidir. Siyaset ancak bu gayeye uygun olursa faydalı olur”.
“Bir milletin tarihinde buhranlı devir daima olur. Millet, tarihte bir nehir gibi kıvrıla kıvrıla akan bir sürekliliktir. Hepimiz bu nehirde bir damlayız”.
“Her milletin hayatı karışık, tam sürrealist şairlerin şiirleri veya modern roman gibidir. Güzellikle çirkinlik, ahlak ile ahlaksızlık, nizam ile karışıklık, ulviyet ile sufliyet, ihtişam ile sefalet bir aradadır. Bu ikisini bir arada görmek lâzımdır”.
“Müşahede zenginliği bizi kesin hükümlerin taassubundan kurtarır”.
“Avrupalılar maddeyi durmadan yokluyor, karşılaştırıyor, denemeler yapıyor ve yeni şeyler icat ediyor. Biz ise tabiata karşı ‘lakayt’ veya ‘seyirci’ durumunda kalıyoruz. Madde ile ruh, dış ile iç arasında bir muvazene kurmak. İşte İnsanlığın en mühim meselesi”.
“Düşünmek ve yazmak da iyiliktir ve memlekete hizmettir. Hareket, hele olduğu gibi ahenksiz ve başıboş hareket, düşünceyi yıpratır. Sarsıntılardan korkma araba sarsıla sarsıla ilerler”.
“Çalışmak harekettir. Düşünceyi durmadan beslemek ve derinleştirmek… Yola çıkmadan, yürümeden bir şey bulunmaz”.
“Her sabah saat beşte kalkmak, okumak, yazmak, tercüme etmek, derslerini yapmak ve başkalarıyla mümkün olduğu kadar az konuşmak. Çünkü düşünce inzivada gelişir. Fikri yazarken ve okurken buluruz”.
