17 Mart 1935 tarihinde Doğu Türkistan’ın İli bölgesi Gulca şehrinde doğan ve bütün ömrünü Doğu Türkistan’ın özgürlük mücâdelesine hasreden Dr. İklil Kurban 17 Eylül 2022 târihinde vefât etti ve Ankara’da Karşıyaka mezarlığına defnedildi. Değerli bilim adamımıza Yüce Allah’tan rahmet, âilesine ve sevenlerine başsağlığı diliyoruz. Mekânı cennet, kabri pür-nûr olsun.

 Fotoğraftakiler: İklil Kurban, Roza Kurban, Serhat Doğan

Hayâtı ve eserleri:

17 Mart 1935 tarihinde Doğu Türkistan’ın İli bölgesi Gulca şehrinde doğdu. Gulca’daki Tatar İlk-Orta Okulu’nu ve Ahmetcan Kasimi Lisesi’ni 1952 yılında bitirdi. Ürümçi’deki Doğu Türkistan (Şin Cang) Milletler Darülfununu Tarih Bölümü’ne girdi. Ağustos 1954 yılında Darülfununu bitirdi.

4 Kasım 1955 tarihinde “karşı devrimci” suçlamasıyla 20 yaşında hapse atıldı. 15 ay hapis yattı. 4 Şubat 1957 tarihinde hapisten çıktı.

İli (Gulca) Öğretmen Okulu’nun son sınıfına (10.sınıf) girip, 1957-58 öğretim yılında eğitimini tamamladı.

“Yerli milliyetçi” suçlamasıyla, 30 Ekim 1958 tarihinde çalışma kampına gönderildi. 4 yıl boyunca yaşam savaşı verdi. 13 Temmuz 1962 tarihinde çalışma kampından salıverildi.

Gulca şehrinin 25 kilometre yakınındaki Mayıs Komünü (Üçon Mahallesi) çalışma alanında gözetim altında tutuldu.

1979-1980 öğretim yılında Gulca şehrindeki 16. Lise’de öğretmenlik yapmaya başladı. BM Hong Kong şubesinin ve Pekin Türk Büyükelçiliğinin yardımıyla, Ekim 1980’de Türkiye’ye serbest göçmen olarak geldi.

Ekim 1981’de Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı Bölümü’nde uzman olarak işe başladı.

Tarih Bölümü’nün 3. ve 4. sınıflarından ders alarak yüksek lisans eğitimini bitirdi (1984). Mayıs 1985-Ocak 1988 yılları arasında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde Türk lehçeleri üzerinde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. Bu sırada Tarih Bölümü’nden master çalışmasını bitirdi (28.12.1987).

Ocak 1988 tarihinde Hacettepe Üniversitesi’ne döndü. Burada Türk Dili Bölümü’nde uzman olarak çalıştı. YENİ UYGUR TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ’nü hazırladı. ATarih Bölümü’nden de doktora çalışmasını bitirdi (24.02.1992).

Mayıs 1993 tarihinde Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde çalışmaya başladı.

Özbekistan’ın Taşkent şehrinde Doğu Bilimleri Enstitüsü’nde bir yıl dil ve tarih öğretmenliği yaptı. 1992-1993-1994-1995 ve 1998 yıllarının yaz aylarında Almatı, Türkistan, Bişkek, Taşkent, Fergane, Semerkant, Buhara, Kazan gibi Türk şehirlerinde gezi ve araştırmalarda bulundu.

1995 yılının sonbaharında Kazan Devlet Üniversitesi’nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde ders verdi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde öğretim üyesi olarak çalışırken, Mart 2002 tarihinde emekli oldu. Yazar Roza Kurban ile evlidir.

17 Eylül 2022 tarihinde Ankara’da vefat etti. Karşıyaka Mezarlığına defnedildi.

ESERLERİ:

1.Gerçekler ve Yalanlar (Anılar-Yansımalar: 1943-2007),Ankara 2007

2.Doğu Türkistan İçin Savaş, Ankara 1995.

3.Yaşlı Tarihin Yankısı (Bulgar-Tatar Tarihi ve Medeniyeti), İstanbul 2014

4.Şarki Türkistan Cumhuriyeti

5.Kaygı, Galeri kültür Kırtasiye

6.Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, Emir Necipoviç Necip, Çevirmen: İklil Kurban, TÜRK DİL KURUMU YAYINLARI

7.Başkurtlar, Sergey İvanoviç Rudenko, Çevirmen: İklil Kurban, KÖMEN YAYINLARI

———————————————

Kaynak:

https://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=6177